Menyajikan berita teknologi informasi terkait gadget, gawai, aplikasi, ponsel, startup, elektronik hingga tips dan trik terbaru terkini.

Basa Krama Gunung: Bahasa Halus Orang Jawa

Woi, kawan-kawan! Pernah dengar basa krama gunung? Bahasa halus yang digunakan orang Jawa, yang bikin ngomongnya berasa kayak lagi nyanyi. Basa krama gunung ini, nggak cuma sekedar bahasa halus, tapi juga simbol dari budaya dan tata krama Jawa yang luhur.

Bahasa ini ngebedain tingkatan orang yang ngomong, jadi nggak sembarangan ngomong, harus sesuai sama siapa yang diajak ngobrol. Bayangin, kalo ngomong kasar sama orang tua, bakal dicubit loh! Nah, makanya penting ngerti basa krama gunung ini, biar nggak nyebelin sama orang tua atau orang yang lebih tua.

Pengertian Basa Krama Gunung

Eh, lo pada tahu gak sih, Bahasa Jawa punya tingkatan yang beragam, kaya baju aja. Nah, salah satunya adalah basa krama gunung. Basa krama gunung ini, basically, bahasa halus yang digunakan untuk menunjukkan rasa hormat dan sopan santun. Gimana sih bedanya sama bahasa Jawa lainnya? Simak penjelasan di bawah ini, biar makin paham!

Pengertian Basa Krama Gunung

Basa krama gunung adalah bahasa Jawa halus yang digunakan untuk menunjukkan rasa hormat yang lebih tinggi daripada basa krama inggil. Basa krama gunung biasanya digunakan dalam situasi formal, seperti saat berbicara dengan orang yang lebih tua, pejabat, atau tokoh penting.

Perbedaan Basa Krama Gunung, Basa Krama Inggil, dan Basa Ngoko

Bahasa Jawa Contoh Kalimat
Basa Krama Gunung “Kula badhe tindak dhateng griya panjenengan.” (Saya akan pergi ke rumah Anda.)
Basa Krama Inggil “Kula badhe tindak dhateng griya panjenengan.” (Saya akan pergi ke rumah Anda.)
Basa Ngoko “Aku arep lunga menyang omahmu.” (Saya akan pergi ke rumahmu.)

Contoh Kalimat Basa Krama Gunung

Nah, biar makin jelas, nih contoh kalimat basa krama gunung yang biasa digunakan dalam percakapan sehari-hari:

  • “Kula nyuwun pamit, Pak.” (Saya pamit, Pak.)
  • “Matur nuwun sanget, Bu.” (Terima kasih banyak, Bu.)
  • “Kula badhe ngunjuk teh, Bu.” (Saya akan minum teh, Bu.)
  • “Kula sampun ngertos, Pak.” (Saya sudah mengerti, Pak.)
  • “Kula nggih badhe ngantosaken, Pak.” (Saya akan menunggu, Pak.)

Ciri-ciri Basa Krama Gunung

Nah, kalau kamu lagi belajar Bahasa Jawa, pasti udah tau dong tentang basa krama? Tapi, kamu tau nggak sih, ternyata basa krama itu punya beberapa tingkatan, salah satunya adalah basa krama gunung. Basa krama gunung ini, basically, bahasa Jawa halus yang digunakan untuk ngobrol sama orang yang lebih tua, guru, atau orang yang dihormati. Nah, biar kamu lebih ngerti, yuk kita bahas ciri-ciri basa krama gunung ini!

Ciri Khas Basa Krama Gunung

Basa krama gunung punya ciri khas tersendiri, lho! Ciri-cirinya tuh gampang dibedain sama basa krama inggil, yang biasa dipakai untuk ngobrol sama orang yang punya status lebih tinggi, kayak raja atau dewa. Nah, ini dia ciri-ciri khas basa krama gunung:

  • Penggunaan kata ganti orang pertama “kula” atau “dhuh”. Misalnya, “Kula badhe tindak dhateng sekolah” (Saya akan pergi ke sekolah).
  • Penggunaan kata ganti orang kedua “panjenengan” atau “sampeyan”. Misalnya, “Panjenengan sampun mangan?” (Sudah makan?).
  • Penggunaan kata kerja “kados” atau “dene” untuk menyatakan perbandingan. Misalnya, “Kados dene sekolahku, sekolahmu luwih gedhe” (Seperti sekolahku, sekolahmu lebih besar).
  • Penggunaan kata “inggih” atau “njih” untuk menyatakan persetujuan. Misalnya, “Inggih, kula setuju” (Ya, saya setuju).
  • Penggunaan kata “mugi-mugi” atau “mugia” untuk menyatakan harapan. Misalnya, “Mugi-mugi panjenengan sehat tansah” (Semoga Anda selalu sehat).

Contoh Penggunaan Basa Krama Gunung

Biar kamu makin ngerti, yuk kita liat contoh penggunaan basa krama gunung dalam kalimat. Cekidot!

Ciri-ciri Contoh Kalimat
Penggunaan kata ganti orang pertama “kula” “Kula badhe tindak dhateng pasar” (Saya akan pergi ke pasar).
Penggunaan kata ganti orang kedua “panjenengan” “Panjenengan sampun sarapan?” (Sudah sarapan?).
Penggunaan kata kerja “kados” untuk menyatakan perbandingan “Kados dene klambi kula, klambi panjenengan luwih ayu” (Seperti bajuku, bajumu lebih cantik).
Penggunaan kata “inggih” untuk menyatakan persetujuan “Inggih, kula setuju” (Ya, saya setuju).
Penggunaan kata “mugi-mugi” untuk menyatakan harapan “Mugi-mugi panjenengan sukses tansah” (Semoga Anda selalu sukses).

Perbedaan Basa Krama Gunung dan Basa Krama Inggil

Nah, sekarang kita bahas perbedaan basa krama gunung sama basa krama inggil. Biar kamu makin ngerti, kita liat contoh dialognya, ya!

Basa Krama Gunung:

A: “Kula badhe tindak dhateng sekolah, Panjenengan badhe tindak dhateng endi?” (Saya akan pergi ke sekolah, Anda akan pergi ke mana?).

B: “Inggih, kula badhe tindak dhateng kantor. Mugi-mugi panjenengan sukses ngrampungake tugas sekolah.” (Ya, saya akan pergi ke kantor. Semoga Anda sukses menyelesaikan tugas sekolah).

Basa Krama Inggil:

A: “Dalem badhe tindak dhateng sekolah, Ingkang Sinuhun badhe tindak dhateng pundi?” (Anda akan pergi ke sekolah, Tuan akan pergi ke mana?).

B: “Inggih, Dalem badhe tindak dhateng kantor. Mugi-mugi Dalem sukses ngrampungake tugas sekolah.” (Ya, Anda akan pergi ke kantor. Semoga Anda sukses menyelesaikan tugas sekolah).

Nah, gampang kan bedainnya? Basa krama gunung lebih santai dibanding basa krama inggil. Basa krama inggil biasanya dipakai untuk ngobrol sama orang yang punya status lebih tinggi, kayak raja atau dewa. Sedangkan basa krama gunung dipakai untuk ngobrol sama orang yang lebih tua, guru, atau orang yang dihormati.

Fungsi Basa Krama Gunung

Basa krama gunung

Kalian tau kan kalau Bahasa Jawa itu punya banyak tingkatan? Nah, salah satunya adalah Basa Krama Gunung. Bahasa ini, di Jaksel sih, bisa dibilang “bahasa formal” buat ngobrol sama orang yang lebih tua atau berstatus lebih tinggi. Kayak ngobrol sama orang tua, guru, atau bos, gitu deh. Tapi, bukan cuma itu aja, Basa Krama Gunung juga punya peran penting buat menjaga budaya Jawa, lho!

Fungsi Utama Basa Krama Gunung

Fungsi utama Basa Krama Gunung itu buat ngehormati orang yang lebih tua atau punya status lebih tinggi. Bayangin deh, kayak ngobrol sama kepala sekolah, pasti pake bahasa yang sopan kan? Nah, Basa Krama Gunung itu bentuk penghormatan yang paling tinggi dalam Bahasa Jawa. Selain itu, Basa Krama Gunung juga buat ngebedain status sosial dalam masyarakat Jawa. Kalian pasti pernah denger kan, “wong Jawa itu hormat sama yang lebih tua”? Nah, Basa Krama Gunung itu salah satu bukti nyata dari hormat itu.

Contoh Penggunaan Basa Krama Gunung

  • Ngajak ngobrol sama orang tua: Kalian pasti pernah kan ngobrol sama orang tua pake bahasa yang sopan? Nah, itu salah satu contoh penggunaan Basa Krama Gunung. Karena orang tua itu punya status lebih tinggi, kita harus ngobrol pake bahasa yang sopan dan penuh hormat.
  • Ngajak ngobrol sama guru: Sama kayak ngobrol sama orang tua, ngobrol sama guru juga pake bahasa yang sopan dan penuh hormat. Basa Krama Gunung itu bahasa yang paling tepat buat ngehormati guru sebagai orang yang lebih tua dan berilmu.
  • Ngajak ngobrol sama pejabat: Ngobrol sama pejabat itu kayak ngobrol sama orang yang punya jabatan tinggi. Basa Krama Gunung itu bahasa yang paling tepat buat ngehormati mereka. Selain itu, pake Basa Krama Gunung juga ngasih kesan kalau kita sopan dan punya etika yang baik.

Peran Basa Krama Gunung dalam Hierarki Sosial Jawa

Basa Krama Gunung itu kayak “bahasa rahasia” buat ngebedain status sosial dalam masyarakat Jawa. Semakin tinggi status seseorang, semakin tinggi pula tingkatan bahasa yang digunakan. Bayangin deh, kayak ngobrol sama presiden, pasti pake bahasa yang paling formal dan penuh hormat. Nah, Basa Krama Gunung itu salah satu bukti nyata dari hierarki sosial dalam masyarakat Jawa.

Berikut ini diagram alurnya:

Tingkatan Bahasa Status Sosial Contoh
Basa Ngoko Teman sebaya Ngajak ngobrol sama teman sekelas
Basa Krama Madya Orang yang lebih tua/berstatus lebih tinggi Ngajak ngobrol sama orang tua atau guru
Basa Krama Inggil Orang yang sangat dihormati Ngajak ngobrol sama pejabat atau kepala desa
Basa Krama Gunung Orang yang paling dihormati Ngajak ngobrol sama raja atau sultan

Contoh Penggunaan Basa Krama Gunung

Basa krama gunung

Oke, jadi basa krama gunung ini tuh kayak bahasa formal banget, yang biasanya dipake buat ngomong sama orang yang lebih tua, atau di acara-acara resmi gitu. Kayak lagi ngobrol sama guru, dosen, atau pas lagi presentasi di depan banyak orang. Pokoknya, bahasa ini tuh ngasih kesan sopan dan hormat gitu deh.

Nah, biar kamu lebih ngerti, aku bakal kasih beberapa contoh kalimat basa krama gunung yang bisa kamu pake dalam percakapan formal. Siap-siap, ya!

Contoh Kalimat Basa Krama Gunung

  • Kula nuwun, Bapak/Ibu, wonten pundi papanipun toilet?
  • Kula inggih badhe tindak dhateng griya, Bapak/Ibu. Pamit kula, nuwun.
  • Mboten wonten, Bapak/Ibu. Kula mboten ngertos babagan menika.
  • Mangga, Bapak/Ibu, wonten ingkang badhe dipun-tanyakan?
  • Kula matur nuwun sanget, Bapak/Ibu, awit kekiyatanipun.

Dialog Singkat Basa Krama Gunung

Nah, sekarang kita coba simulasikan dialog singkat pake basa krama gunung dalam situasi resmi. Misalkan, kamu lagi ngobrol sama guru kamu.

Siswa: “Assalamu’alaikum, Pak Guru. Kula nuwun pamit, Pak. Kula badhe tindak dhateng rumah sakit kangge ngiringi Ibu.”

Guru: “Wa’alaikumussalam, dek. Mangga, dek. Mugi-mugi Ibu dek cepet sehat.”

Siswa: “Matur nuwun, Pak. Kula pamit, Pak.”

Guru: “Inggih, dek. Mugi-mugi lekas mulih.”

Contoh Puisi Basa Krama Gunung

Terakhir, nih, aku mau kasih contoh puisi yang pake basa krama gunung. Puisi ini bercerita tentang kecantikan alam pedesaan.

Ing tanah perdikan, ingkang asri lan endah,
Krincingan angin, ngiringi dhawuh,
Sowanipun embun, ing pucuk-pucuk randha,
Ngiringi nyanyian, saking manuk-manuk kencana.

Puisi ini menggambarkan keindahan alam pedesaan yang asri dan damai, dengan suara angin yang merdu, embun pagi yang menempel di daun, dan kicauan burung yang merdu. Basa krama gunung yang digunakan di sini, membuat puisi ini terasa lebih halus dan bermakna.

Basa Krama Gunung dalam Kehidupan Sehari-hari

Basa krama gunung

Kalian tau gak sih, ternyata basa krama gunung gak cuma jadi bahan pelajaran di sekolah aja, lho. Basa krama gunung masih relevan banget di kehidupan sehari-hari masyarakat Jawa, terutama di daerah pedesaan. Kenapa sih? Karena basa krama gunung ini mencerminkan rasa hormat dan sopan santun yang tinggi, yang menjadi nilai penting dalam budaya Jawa.

Contoh Aktivitas Sehari-hari yang Masih Menggunakan Basa Krama Gunung

Basa krama gunung ini sering banget kita temui dalam berbagai situasi, gak cuma di acara formal aja. Nih, beberapa contohnya:

  • Ngobrol sama orang tua atau orang yang lebih tua: Bayangin aja, pas lagi ngobrol sama orang tua atau orang yang lebih tua, pasti kita pake basa krama gunung kan? Kayak misalnya, “Nuwun sewu, Bapak/Ibu, kula bade dhateng pasar” (Permisi, Bapak/Ibu, saya mau ke pasar). Itu kan contoh basa krama gunung yang biasa kita pake di kehidupan sehari-hari.
  • Acara adat Jawa: Basa krama gunung juga jadi bahasa utama dalam acara adat Jawa, kayak misalnya pernikahan, khitanan, atau selamatan. Pas lagi acara adat, kita pasti dengerin orang-orang pake basa krama gunung yang sopan dan santun.
  • Di sekolah: Meskipun sekarang anak-anak sekolah lebih sering pake bahasa gaul, tapi basa krama gunung tetep diajarin di sekolah, lho. Tujuannya biar anak-anak ngerti tentang budaya Jawa dan bisa ngomong dengan sopan santun.

Ilustrasi Penggunaan Basa Krama Gunung dalam Acara Adat Jawa

Bayangin aja, lagi ada acara pernikahan adat Jawa, kita liat sepasang pengantin lagi diiringi gamelan dan pengrawit yang merdu. Pas ngasih ucapan selamat ke pengantin, orang-orang pake basa krama gunung yang sopan dan santun. Misalnya, “Sugeng wonten ing dinten punika, kula ngaturaken sugeng mangertos ing panjenengan kedah saged mbangun rumahtangga ingkang bahagia”. Itu kan contoh bagus tentang bagaimana basa krama gunung tetep relevan di acara adat Jawa.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *